» معرفی قراردادهای آتی سهام

معرفی قراردادهای آتی سهام

قبل از آنکه درباره قرارداد آتی برای شما صحبت کنم، بايد اين نکته را تاکيد کنم که سرمايه گذاری در قراردادهای آتی، بسيار پر ريسک تر از سهام بوده و نيازمند تخصص بسيار زياد در اين زمينه است، بنابراين، به افراد عادی و غيرمتخصص به هيچ وجه توصيه نمی شود در قرارداد آتی سرمايه گذاری کنند.

قرارداد آتی چيست؟

با توجه به عبارت قرارداد آتی، می توان فهميد اولا کلمه قرارداد در اين عبارت، حاکی از نوعی رابطه قراردادی بين خريدار و فروشنده است و ثانيا، کلمه آتی در اين عبارت، نشان می دهد قراردادی که بين فروشنده و خريدار قرارداد آتی وجود دارد، مربوط به آينده است.

با اين مقدمه، به سراغ تعريف قرارداد آتی می رويم،قرارداد آتی قراردادی است که براساس آن، فروشنده متعهد می شود تعداد معينی از يک دارایی مانند سهام را در تاريخ مشخصی در آينده، با قيمت معين به خريدار تحويل نمايد،در مقابل خريدار قرارداد آتی هم متعهد می شود دارایی موردنظر را در تاريخ تعيين شده، با قيمت معين از فروشنده اوراق، خريداری نمايد.

اجازه بدهيد با يک مثال توضيح دهيم ،فرض کنيد قيمت سهام شرکت الف هم اکنون در بورس 200 تومان است. يک سرمايه گذار را درنظر بگيريد که براساس بررسی ها و مطالعات دقيق، به اين نتيجه رسيده است که قيمت سهام شرکت الف در چهار ماه آينده، با 20 درصد افزايش، به 240 تومان خواهد رسيد، بنابراين، از ديد اين سرمايه گذار، خريد سهام شرکت الف می تواند سودآوری قابل قبولی داشته باشد.

اولين گزينه ایی که پيش روی اين سرمايه گذار قرار دارد، اين است که سهام مذکور را خريداری نمايد و منتظر باشد تا پس از چهار ماه، قيمت سهم رشد کرده و سود موردنظر وی محقق شود. طبيعتا درصورتی که پيش بينی وی دقيق باشد و قيمت سهم از 200 تومان، به 240 تومان برسد، وی در مدت چهار ماه 20 درصد سود خواهد کرد.

اما اين سرمايه گذار می تواند بجای آنکه سهام شرکت الف را خريداری و همه پول موردنياز براي آن را پرداخت نمايد، تنها با پرداخت درصدی از اين پول، قرارداد آتی سهام شرکت الف با سررسيد چهارماهه را در بورس خريداری نمايد.

برای مثال، اگر سرمايه گذار قرارداد آتی سهام شرکت الف با قيمت 220 تومان و سررسيد چهار ماهه را خريداری کند، به اين معناست که وی متعهد شده است چهار ماه بعد، تعداد معينی از سهام شرکت مذکور را با قيمت هر سهم 220 تومان، از فروشنده قرارداد آتی، خريداری نمايد.

طبيعتا درصورتی که پيش بينی اين سرمايه گذار درست باشد و قيمت سهم شرکت الف در چهار ماه بعد، به 240 تومان برسد، وی به ازای هر سهم 20 تومان سود خواهد کرد 20=220-240، اما اگر به هر دليل اگر قيمت سهم در چهار ماه بعد، کمتر از مبلغ ذکر شده در قرارداد آتی يعنی 220 تومان باشد، اين سرمايه گذار متحمل زيان خواهد شد. اولين سوالی که ممکن است برای شما بوجود آمده باشد که تفاوت خريد سهام، با خريد قرارداد آتی سهام چيست، اگر به مثال ذکر شده دقت کنيد، پاسخ اين سوال را متوجه خواهيد شد.

برای خريد سهام، سرمايه گذار بايد همه پول را بپردازد، اما در خريد قرارداد آتی سهام، سرمايه گذار تنها با پرداخت درصدی از پول که به عنوان وجه تضمين توسط بورس اخذ می شود، می تواند مطمئن باشد که سهام موردنظر خود را در تاريخ تعيين شده، با قيمت مندرج در قرارداد خريداری خواهد کرد. وجه تضمين هم دقيقا به اين علت، توسط بورس از خريدار و فروشنده قراردادهای آتی دريافت می شود که طرفين قرارداد به تعهدات خود مبنی بر تحويل سهام، با قيمت مشخص در تاريخ تعيين شده پايبند باشند.

دومين سوال اين است که اگر قرارداد آتی چنين مزيتی دارد که سرمايه گذار تنها با پرداخت درصدی از پول، می تواند کل سود ناشی از افزايش قيمت سهام را بدست آورد، چرا تنها تعداد بسيار محدودی از سرمايه گذاران در قراردادهای آتی، سرمايه گذاری می کنند مثال قبل را درنظر بگيريد.

فرض کنيد پيش بينی سرمايه گذار مبنی بر اينکه قيمت سهام شرکت الف در چهار ماه بعد به 240 تومان برسد، محقق نشود و بجای آن، قيمت سهم به 180 تومان کاهش يابد. در اين حالت، سرمايه گذار نه تنها سود بدست نخواهد آورد، بلکه متحمل زيان 40 تومان نيز خواهد شد، زيرا وی متعهد شده است در تاريخ مذکور، تعداد معينی از سهام شرکت الف را با قيمت 220 تومان بخرد، درحالی که قيمت اين سهم در بورس، هم اکنون

180 تومان است 40 = 180 - 220

بنابراين، به همان اندازه که احتمال کسب سود در قراردادهای آتی بيشتر است.

احتمال کسب زيان براثر پيش بينی نادرست قيمت سهام در آينده نيز در قراردادهای آتی، بيشتر از ساير انواع اوراق بهادار است و بنابراين، ممکن است سرمايه گذار به علت پيشبينی نادرست قيمت سهم، متحمل زيانی سنگين در مقايسه با مبلغ سرمايه گذاری خود شود، بنابراين، به همان اندازه که احتمال کسب بازده در قراردادهای آتی بيشتر از سهام است، ريسک اين اوراق نيز در مقايسه با سهام، بسیار بيشتر است. در پايان، توجه به اين نکته لازم است که در بازار سرمايه ايران، قرارداد آتی صرفا محدود به سهام نيست، بلکه در بورس کالای ايران نيز قراردادهای آتی سکه بهار آزادی داد و ستد می شود و جالب اينکه حجم معاملات قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالای ايران، بسيار بيشتر از حجم معاملات قراردادهای آتی سهام است.

البته برای چندمين بار، تأکيد می کنيم که قراردادهای آتی، جزو اوراق بهادار بسيار پرريسک محسوب می شوند و لازم است سرمايه گذاران، حتی درصورت داشتن قدرت ريسک پذيری بالا، قبل از ورود به اين عرصه، شناخت کافی درخصوص ابعاد و جزئيات قراردادهای آتی بدست آورند.